Autisten kijken wel, maar signaleren lichaamstaal niet.

Nouchine Hadjikani

Nouchine Hadjikani is een bereisde dame. Ze studeerde medicijnen aan de Universiteit van Lausanne. Ze is daar nog steeds werkzaam, maar daarnaast ook aan het Martinos Center for Biomedical Imaging in Boston en aan de Harvard Medical School. Tussen de bedrijven door promoveerde ze op 21 december aan de Universiteit van Tilburg op een proefschrift met de titel "Emotion perception in autism". Had ik trouwens al gezegd dat ze na haar studie eerst nog een jaar in Zweden heeft gewerkt?

Hadjikhani onderzoekt al langer hoe het brein de gezichtsuitdrukkingen en lichaamstaal verwerkt. Welk deel van het brein herkent angst of woede in iemands houding of uitdrukking?  Ze ontdekte dat dezelfde hersengebieden, de amygdala en de fusiforme cortex, verantwoordelijk zijn voor het verwerken van zowel gezichtsuitdrukkingen als lichaamstaal.

Voor haar promotie ging ze na, in hoeverre autisten het gezicht en het lichaam van hun gesprekspartner bekijken. Tot nu toe werd namelijk aangenomen dat ze minder vaak gelaatsuitdrukkingen van hun gesprekspartners zien en hen ook minder in de ogen kijken. Dat blijkt niet te kloppen: autisten kijken wel naar het gezicht en ook naar het lichaam van de ander, maar bepaalde hersendelen krijgen geen prikkel om emotionele lichaamstaal te signaleren.

screenshot van een MRI-scan

Het onderzoek van Hadjikhani bestond uit gedragsstudies met proefpersonen, maar ook uit het meten van hersenactiviteit met Mri- en Meg-scans. Een MEG-scan meet de magnetische signalen die door hersencellen worden gemaakt wanneer ze actief zijn. Mensen met een autistische stoornis zagen beelden van emoties door het lichaam uitgedrukt (zoals gebalde vuisten), zonder de bijbehorende gezichtsuitdrukking. Daarbij bleek dat door het zien van enkel lichaamstaal de hersendelen van de proefpersonen niet gestimuleerd werden om emotionele lichaamstaal te herkennen.

Het is het eerste onderzoek dat de reactie van autisten op lichaamstaal onderzoekt. Dit onderzoek kan gevolgen hebben voor gedragstherapieën voor autisten, waarin bijvoorbeeld meer aandacht zou kunnen zijn voor lichaamstaal in de communicatie met anderen.

Autisme is een aandoening die 1 op de 166 mensen treft. Waardoor het precies veroorzaakt wordt, daarover bestaat nog veel onduidelijkheid. Wel duidelijk is dat het tot ernstige belemmeringen in de communicatie leidt. Een belangrijk onderdeel van de begeleiding van autisten bestaat dan ook uit het aanleren van basale communicatieve vaardigheden. Op Social Care TV kun je zien hoe twee social workers dat doen.

Participate! is een Belgisch kenniscentrum op het gebied van autisme. Op hun website vind je onder meer een kleine twintig videofilmpjes waarin deskundigen en familieleden uitleg geven over verschillende aspecten ervan.