Katie Lee Weille: jeugdbeleid ziet ouders steeds vaker als risico

Afgelopen donderdag, 27 januari, werd Katie Lee Weille geïnstalleerd als lector aan de Hogeschool Leiden.  Haar onderzoeksgebied is Ouderschap en Ouderbegeleiding. Bij zo’n gelegenheid hoort een rede en die had in dit geval als titel 'Making sense of Parenthood: On ambivalence and Resourcefulness'.

Katie Lee Weille

Katie Lee Weille is in 1989 afgestudeerd aan het Smith College in de VS. Tussen 1987 en 1995 werkte ze als psychotherapeute in verschillende settings (ambulant, dagbehandeling, in-patient, en in een gevangenis) met onhandelbare kinderen, multi-probleemgezinnen, seksueel misbruikte kinderen en daders. Daar ontwikkelde zich haar interesse in het werken met ouders, en de vraag hoe 'lastige' ouders het best te bereiken zijn. In 1995 promoveerde ze aan de Universiteit van Londen. In die stad heeft ze twee jaar lang voor de Tavistock Clinic gezinnen, ouders, en individuen behandeld. Sinds 1997 heeft ze een eigen praktijk in Amsterdam en is ze Adjunct Professor bij de Webster University. Ook is zij klinisch- en onderzoekssupervisor en docent bij verschillende opleidingen in Nederland en Engeland.

Ouderschap is de meest ingrijpende psychologische ontwikkeling die we meemaken na de kindertijd. Het is een levensfase die nooit overgaat, ook niet wanneer de opvoeding 'klaar' is. Wat weten we van deze ontwikkeling, en wat maakt verdere onderzoek hierover noodzakelijk? Daarover gaat het lectoraat van Katie Lee Weille.

Je zou denken of hopen dat 'gewoon ouderschap' regel is en belast ouderschap de uitzondering, maar in de praktijk is het omgekeerd. Ouders hebben te maken met verwachtingen, mogelijkheden en beperkingen vanuit de samenleving. Ouderschap is niet los te denken van al die grote en kleine alledaagse gebeurtenissen zoals scheiding, migratie of schoolproblemen. Niemand slaagt er in zijn kind zonder slechte dagen of zelfs hele episodes waarin het minder gaat groot te brengen.

Ook actuele omstandigheden hebben hun invloed.  Zo strandt een aanzienlijk deel van de huwelijken. Uit een steekproef in Zuid-Nederland blijkt dat in een kwart van de gezinnen een van de gezinsleden langdurig ziek is. Economische crisis en oorlogen, milieuvervuiling en klimaatcrisis: ouders leven in een steeds onzekerder wereld en kampen met collectieve zorgen over de toekomst van hun kinderen. Ze kunnen geholpen worden om met deze stressvolle situaties om te gaan als ze leren reflecteren op hun handelen. En ook gebeurtenissen waarin ze ervaren dat ze een competente ouder zijn kunnen ondersteunend zijn.

In haar rede constateert Weille echter dat het  beleid rond jeugdhulpverlening steeds negatiever wordt ten opzichte van ouders. Terwijl juist motivatie en zelfvertrouwen een voorwaarde zijn voor goed ouderschap. ‘Wil je kindermishandeling bestrijden, dan moet je ouders beter begrijpen.’ Als kinderen nu iets doen wat niet door de beugel kan wordt er al snel naar de ouders gekeken. Ouders worden daar alleen maar onzekerder van. Ze hebben steun nodig van de samenleving, juist als het niet zo goed loopt met de opvoeding van hun kinderen.

Professionals zouden volgens Weille ouders juist moeten ondersteunen door ze meer bewust te maken van  positieve ouderervaringen. Weille vindt dat opleidingen daar te weinig aandacht aan besteden. Studenten leren van alles over hoe een kind opgevoed moet worden, maar weten niet wat ouders drijft, of hoe ze te motiveren. Ze weten niet, hoe met ouders om te gaan.

Ik ben het tot op zekere hoogte met Weille eens. Aan de andere kant  is het gewoon heel lastig om je, als je 22 bent en nog bij je ouders of net op kamers woont, te verplaatsen in hoe het is om ouder te zijn. En daar komt nog eens bij dat het eerste wat ouders je vragen is of je zelf kinderen hebt.  Ik denk dan ook niet dat wat Weille wil wel uitsluitend door middel van scholing en opleiding te realiseren valt. Bovendien worden ook ervaren gezinsvoogden en jeugdzorgwerkers onder druk van de publieke opinie er steeds meer toe gedreven om ouders als risicofactor te zien.

Wat dat betreft is het goed om hulpverleners en aanstaande hulpverleners regelmatig in contact te brengen met vertegenwoordigers van bijvoorbeeld cliëntenraden uit de Jeugdzorg. Dat zouden opleidingen wel kunnen doen. Om studenten te laten zien dat  de meeste ouders van wie het kind onder toestemming is gesteld geen sadisten of geestelijk achtergeblevenen zijn, maar heel normale mensen die – uitzonderingen daargelaten – net zoveel van hun kind houden als ieder ander.

Het lectoraat Ouderschap en Ouderbegeleiding wil kennis ontwikkelen over ouderschap. Als een op de 20 kinderen slachtoffer is van kindermishandeling, waarom doen de andere 19 ouderparen of ouders het dan goed? Dat betekent: kijken naar wat goed gaat en naar de positieve kanten van ouderschap. Alleen op die manier kom je er achter wat ouders motiveert. Want uiteindelijk breng je gedragsverandering niet tot stand door mensen voortdurend te confronteren met hun falen, maar door aan te sluiten bij wat ze wel kunnen.

Bronnen: nieuwsbrief Zorg+Welzijn; hsleiden.nl

De presentatie van Weille kun je vinden op  http://prezi.com/slg4uxrbfjxs/rede/ 

Een opname van de lezing van Weille kun hieronder bekijken. Helaas ontbreken de eerste minuten.
De website van Katie Lee Weille bevat verder een groot aantal interessante artikelen van haar hand.

Met dank aan collega Willem van de Greft voor de tip!