Gisteren naar een concert van Di Gojim geweest. Prachtige jiddische muziek (niet alleen maar klezmer) met tussendoor verhalen over de historie van Chanoeka, het Joodse lichtjesfeest. Die verhalen beschreven tegelijk ruim 2000 jaar Joodse geschiedenis. Regelmatig terugkerende zin: "En ik wilde dat ik kon zeggen: ze leefden nog lang en gelukkig, maar het mocht niet zo zijn". Wrang in deze tijden van toenemende agressie tegen Joden.
Het deed me denken aan het verhaal dat ik deze week las over Irena Sendler, een moedige sociaal werkster uit het Polen van de Tweede Wereldoorlog. In Warschau werden 600.000 Joden samengedreven in het ghetto, wachtend op vernietiging. Op dat moment, in 1940, stierven er al 5000 mensen per maand aan honger en besmettelijke ziekten. Irena gebruikte haar hoge positie bij de Sociale Dienst om het ghetto binnen te komen. Terwijl de rest van het land de andere kant op keek, smokkelde Irena Sendler met gevaar voor eigen leven 2.500 kinderen naar buiten, in lijkkisten of in aardappelzakken
Om de kinderen te kunnen redden, moest ze toestemming van de ouders krijgen om ze mee te nemen. Hoewel ze de ouders niet kon garanderen dat de kinderen zouden overleven (ze wist zelf niet eens of ze het ghetto wel weer uit zou komen), was ze er wel zeker van, dat ze zouden sterven als in het getto zouden blijven. Je kunt je de taferelen bij het afscheid nauwelijks voorstellen.
De kinderen kregen een nieuwe identiteit. Irena noteerde de oude en de nieuwe identiteit in code en begroef die in glazen potten in de tuin van haar buurman. Na de oorlog zou ze ze opgraven om de kinderen te kunnen vertellen wie ze waren.
Na twee jaar werd ze echter gearresteerd en gevangen gezet door de Gestapo. Omdat ze de enige was die alle namen kende werd ze zwaar gemarteld. Zo werden haar beide benen gebroken. Ze liet echter niets los en werd ter dood veroordeeld. Het verzet wist een Duitser om te kopen en zo kon ze ontsnappen.
Na de oorlog groef ze de potten weer op en probeerde ze de kinderen terug te vinden. De meeste ouders bleken echter overleden. Geleidelijk aan werd bekend wat ze in de oorlog gedaan had. Ze kreeg onderscheidingen, maar zelf vond ze dat ze te weinig kinderen gered had. In 2008 overleed ze, 98 jaar oud. Over haar leven is een documentaire gemaakt, die voor zover ik weet helaas nog niet in Nederland te zien is, maar waar wel een indrukwekkende trailer van te bekijken is op http://www.irenasendlerfilm.com/.
De film riep bij mij de vraag op wat ik in haar positie gedaan zou hebben. En ook waar je als social worker in ons redelijk veilige en geordende Nederland zelf de grens moet trekken. Wanneer kom je in de knel met het uitgangspunt "Principles of human rights and social justice are fundamental to social work" (ethisch document van de International Federation of Social Workers)? Daarover meer in een volgende post.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten