De Kinderen van de Hondsberg revisited

De Hondsberg is een observatiecentrum voor kinderen met een lichte verstandelijke beperking en ernstige gedragsproblemen. In 1998 zond de NCRV een vijfdelige documentaireserie uit over dit centrum. De serie liet zien hoe medewerkers van het centrum de kinderen en hun ouders met veel liefde, maar ook met vallen en opstaan begeleidden.

Dertien jaar later zocht de maker van de serie, Roel van Dalen, de kinderen opnieuw op om te zien hoe het ze sindsdien vergaan was. Van zes van hen maakte hij een portret. Met sommigen bleek het verrassend goed te gaan; van anderen werd duidelijk dat ze altijd in een instelling zouden moeten blijven. De vooruitzichten van de onhandelbare Boyce waren in 1998 weinig rooskleurig. Maar hij heeft zelfstandig een eigen leven opgebouwd. Terugkijkend op zijn jeugd, stelt Boyce dat hij alles anders aan zou pakken: ‘Als ik kinderen zou krijgen, zou ik het tien keer beter doen, ik zou ze zoveel liefde geven.’

Aangrijpend is het bezoek dat de volwassen Boyce aan De Hondsberg brengt. Dan wordt pas duidelijk hoe diep het verblijf in de instelling, ondanks alle goede bedoelingen en alle zorg van de medewerkers, ingegrepen heeft in zijn leven. Het kleine ettertje dat in de eerste leefgroep niet te handhaven was, miste zijn vader – die hem verwaarloosde -  en vooral zijn zusje, maar had besloten om zijn kwetsbaarheid te verstoppen achter een stoere façade Sowieso was ik onder de indruk van de voorbeelden van gehechtheid tussen broers en zussen. Zoals bij Terrence, wiens broers en zus nog altijd intensief met hem optrekken, ook nu hij volwassen is.

Ook bijzonder was het om te zien hoe moeilijk het voor ouders was om hun kind los te laten. Het meest aangrijpend waren wel de beelden van Celine, een adoptiekind met hechtingsproblemen, en haar ouders. De beelden laten zien hoe ze bij het afscheid na het wekelijkse bezoek eerst weigert om afscheid te nemen, dan toch maar achter haar ouders aanloopt als die naar de voordeur gaan, vervolgens moeder een klap in het gezicht geeft als die haar een zoen wil geven en dan naar buiten loopt als de auto van haar ouders wegrijdt. Alsof ze eigenlijk toch meegewild had.

De documentaire maakt verder goed duidelijk hoe onmogelijk het eigenlijk voor kinderen is om zich opnieuw te hechten en een veilig plekje te vinden in de groep. Dat ligt niet aan de professionals die hun werk met een bewonderenswaardige liefde en betrokkenheid doen, maar aan het feit dat een kind bijna nooit lang op de groep blijft en dat die groep ook nog eens voortdurend wisselt.
Tegelijkertijd zat ik de documentaire ook te bekijken met in mijn achterhoofd de vraag hoe alle bezuinigingen op zorg, op PGB's en vooral ook op de sociale werkvoorziening voor deze groep zullen uitpakken. Wat dat laatste betreft maakten de verhalen van Niels en Terrence duidelijk dat veel werkgevers in het vrije bedrijf - de goeden niet te na gesproken - nog steeds niet zitten te wachten op werknemers met een beperking, de mooie verhalen van politici ten spijt.

De Kinderen van de Hondsberg – 2011 is een belangrijke documentaire voor aanstaande groepsleiders. Hij laat zien hoe je altijd, hoe goed je ook je best doet, tekort schiet als groepsopvoeder, omdat je nooit meer dan een surrogaat kunt zijn voor de gehechtheid aan ouders, broers en zussen. De documentaire is op het Nederlands Filmfestival in Utrecht onderscheiden met de publieksprijs.

Kijk hieronder naar het eerste deel van  De Kinderen van de Hondsberg -2011

En hieronder naar deel 2: