De GGz als vriend

In 1972 verscheen de verhalenbundel Keefman van de tot dan toe vrij onbekende schrijver Jan Arends. De bundel was gebaseerd op Arends’ eigen ervaringen in de psychiatrie en de verslavingszorg en gaf een rauwe beschrijving van het leven van iemand die voortdurend botst met zijn omgeving en zijn behandelaars. In het verhaal Keefman richt de hoofdpersoon zich in zes brieven tot zijn psychiater waarbij hij hem voortdurend aanspreekt als “Vriend” en zich afvraagt waarom hij zich niet, net als een verpleegkundige, mag inzetten voor de “psychiatrisch gestoorde medemens”. Arends zou twee jaar later een eind aan zijn leven maken door uit het raam van zijn flat te springen.

Sinds kort is er een nieuwe organisatie op het terrein van de psychiatrie actief. Geïnspireerd door de verhalen van Arends hebben de initiatiefnemers hun organisatie Vriend GGz genoemd. Tot mijn verbazing - omdat ik er niets over gehoord had - ontdekte ik dat Vriend GGz ook een vestiging in Enschede heeft. De organisatie exploiteert drie Vriendenhuizen, in Amsterdam, Velp en, zoals gezegd, Enschede. Een Vriendenhuis houdt het midden tussen een zorghotel en een activiteitencentrum. Iemand die zich aanmeldt wordt van meet af aan in de organisatie betrokken. Dit meedoen wordt gezien als de eerste stap op weg naar herstel. Mensen kunnen bijvoorbeeld werkervaring opdoen door bepaalde taken in de organisatie (receptiewerk, administratie) uit te voeren.

De opvang en begeleiding wordt geboden door professionals en ervaringsdeskundigen. De organisatie gelooft dan ook in de gelijkwaardigheid van ervaringsdeskundigen en professionals. Opmerkelijk daarbij is dat er nauwelijks een scheiding is tussen privé en werk. Vriend GGz gelooft erin dat het zo gemakkelijker is om aansluiting te vinden bij de cliënt. Sterker nog: op de website wordt aan potentiële cliënten gemeld dat zij ook als lotgenoot en ervaringsdeskundige voor anderen kunnen fungeren.
De filosofie doet mij sterk denken aan die van Synanon, een organisatie die al meer dan 40 jaar verslavingszorg door ex-verslaafden aanbiedt (al gaan zij er vanuit dat een verslaafde altijd verslaafd blijft en hooguit abstinent kan zijn).

Via een andere associatie moest ik denken aan een artikel over Nederlands onderzoek waarover ik vandaag las op een Engels blog. Uit dat onderzoek kwam naar voren dat de meeste mensen met psychische problemen desondanks redelijk gelukkig zijn. Iets minder dan mensen zonder psychische problematiek, maar toch... De onderzoekers waarschuwen dat teveel aandacht voor alles wat er mis gaat in het leven van de cliënt en te weinig aandacht voor positieve zaken, er toe kan leiden dat een behandeling minder effectief is.

Ik ben benieuwd of er al onderzoek gedaan is naar de resultaten van Vriend GGz. Ik begrijp wel dat zorgverzekeraars de organisatie financieel mogelijk maken. Maar die vergoeden behandelingen (homeopathie, accupunctuur) waarvan het effect nog veel meer omstreden is, dus dat zegt niet zoveel.

Psychiatrische patiënten zelf de regie over hun leven en hun behandeling laten voeren, daar gaat het om in het werk van Vriend GGz. Hieronder is een korte film van Wim Kannekens over Vriend GGz te zien.