Profielwerkstuk

Profielen, profielen, profielen. Studenten en collega's raken soms de weg kwijt in het woud aan profielen waar ze mee te maken krijgen. Daarom dit artikel.

Met enige regelmaat vragen wij in onze opleidingen aan studenten om te reflecteren op het een of andere profiel, om hun competentieontwikkeling af te meten aan zo’n profiel of om hun handelen langs de lat van de beroepscode te leggen.  Bij een Academie als de onze, waar de meeste studiehandleidingen en opdrachten bij  MWD en SPH identiek zijn, levert dat al gauw verwarring op.  Daarom voor iedereen de belangrijkste informatie nog eens op een rij.

Beroepsprofielen

Bron: http://www.africanimmigrant.ca/?p=454

Om te beginnen is het belangrijk om onderscheid te maken tussen een beroepsprofiel en opleidingsprofiel. Een beroepsprofiel beschrijft wat een vakvolwassen beroepsbeoefenaar moet weten en kunnen en vaak ook wat hij of zij doet en wat kritische beroepssituaties zijn.  Bij een “vakvolwassen beroepsbeoefenaar” kun je dan denken aan iemand met minimaal 5 jaar werkervaring. Beroepsprofielen worden geschreven door een beroepsvereniging.  Zo heb je het beroepsprofiel van de maatschappelijk werker, geschreven door de NVMW. Dat is niet te downloaden, maar wel hier in te zien.  SPH kent geen beroepsprofiel. Dat heeft te maken met het feit dat SPH geen beroepsvereniging heeft.  Tot voor enkele jaren was er wel zo’n vereniging, Phorza, maar die leidde een kwijnend bestaan en had nooit meer dan 600 leden. Een dieperliggende oorzaak is mogelijk dat SPH nooit een beroep is geweest, zoals maatschappelijk werk dat al wel meer dan 100 jaar is.  SPH is een opleiding die ongeveer 15 jaar geleden ontstaan is uit een aantal kleinere opleidingen die tegen hun zin samengevoegd werden in het kader van een poging om het hbo overzichtelijker te maken.

Er zijn ook beroepsprofielen die meer op een bepaalde sector zijn toegesneden, zoals het beroepsprofiel jeugdzorgwerker   (ontwikkeld door het werkveld, in samenspraak met de opleidingen)  of competentieprofielen die zich richten op een specifieke functie op een bepaald functieniveau.  Deze profielen zijn vaak ontwikkeld door of namens werkgevers- of brancheorganisaties. Zo kent de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland, de VGN, competentieprofielen op bepaalde niveaus (A t/m D), maar ook toegesneden op hele specifieke doelgroepen, zoals cliënten met niet-aangeboren hersenletsel. Alle competentieprofielen van de VGN zijn hier te vinden. .  In de jeugdzorg kent men het beroepsprofiel jeugdzorgwerker.  Dit is helaas alleen in boekvorm te bestellen, maar op de website van het Nederlands Jeugdinstituut is wel een uitgebreide brochure te downloaden.

Een ander relevant beroepsprofiel voor MWD en SPH is dat voor de GGZ-agoog.  Voor professionals die werkzaam zijn in de maatschappelijke ondersteuning (alle sectoren die onder de werking van de WMO vallen; denk bijvoorbeeld aan grote delen van het AMW) is er de beschrijving van de competenties  MaatschappelijkeOndersteuning in de branche Welzijn en Maatschappelijke Dienstverlening. Bij deze competentiebeschrijving hoort de Handreiking Maatschappelijke Ondersteuning, die kwaliteitskenmerken voor de uitvoering van de WMO geeft:

Opleidingsprofielen

http://acdmutual.blogspot.nl/2012/03/1234-uitnodiging-bijeenkomst.html

Een beroepsprofiel beschrijft de competenties van een vakvolwassen beroepsbeoefenaar. Een opleidingsprofiel beschrijft waar opleidingen naar toe werken, dat wil zeggen: het eindniveau van de opleiding of het niveau van de beginnende beroepsbeoefenaar.  Opleidingen stemmen hun beleid af in de landelijke opleidingsoverleggen (LOO’s). Zo is er een LOO-mwd en een LOO-sph. Deze LOO’s stellen de landelijke opleidingsprofielen voor hun opleidingstype op. Zij voeren hierover overleg met beroepsverenigingen (zoals gezegd kan dit bij SPH dus niet) en brancheorganisaties. Uiteindelijk wordt het opleidingsprofiel vastgesteld door de HBO-raad.  Het profiel wordt dan onderdeel van het toetsingskader bij de accreditatie. Met andere woorden: hogescholen zijn vrij om hun curriculum zo in te richten als hun goeddunkt, maar ze moeten wel aantonen dat ze alle kwalificaties uit het voor hen geldende landelijke opleidingsprofiel op het juiste niveau  “afgedekt” hebben.

Bij de laatste actualisering van de opleidingsprofielen, rond 2009, zijn de opleidingen in de sociale sector (behalve MWD en SPH waren dat ook nog Culturele en Maatschappelijke Vorming, Creatieve Therapie, Pedagogiek en Godsdienstpastoraal Werk) begonnen met zich te bezinnen op de gemeenschappelijke basis van (het opleiden voor) het sociaal-agogische domein. Dat leidde tot het kaderdocument Vele takken, één stam. Op basis hiervan zijn de opleidingen vervolgens de afzonderlijke landelijke profielen gaan actualiseren.  Het opleidingsprofiel MWD en dat van SPH  zijn te vinden op de website van de HBO-raad.

Uitstroomprofielen en specialisaties

Naar aanleiding van een aantal ernstige incidenten in de Jeugdzorg ontstond in 2007 het idee voor een Actieplan ProfessionaliseringJeugdzorg dat nog datzelfde jaar aan Minister Rouvoet van Jeugd en Gezin werd overhandigt. Een van de resultaten van dit Actieplan was het hierboven al genoemde beroepsprofiel Jeugdzorgwerker. Om de aansluiting tussen hbo en beroepspraktijk te verbeteren werd een landelijk uitstroomprofiel  Jeugdzorgwerker van 90 EC ontwikkeld.
Hogescholen die een studieroute of een specialisatie onder de naam Jeugdzorg(werker) aanbieden mogen dat alleen doen als ze zich baseren op dit document.

Vervolgens kwamen andere brancheorganisaties in beweging die wilden dat er voor hun sector ook een specialisatie werd ontwikkeld. Op dit moment zijn uitstroomprofielen voor de verstandelijk gehandicaptenzorg en de GGZ-agoog in een vergevorderd stadium van ontwikkeling.  Daarnaast biedt een groot aantal hogescholen, waaronder Saxion, al jaren een landelijk ontwikkelde minor Werken in Gedwongen Kader (WIGK) aan. Bij deze laatste gaat het echter om een programma van slechts 30 EC, dat in nauwe samenwerking met Reclassering Nederland ontwikkeld is. Het verschil tussen al deze specialisaties en het uitstroomprofiel jeugdzorgwerker is dat alleen deze laatste leidt tot een civiel effect. Kortgezegd: de andere specialisaties staan leuk op je CV en geven je ook wel een streepje voor bij het solliciteren. Het bezit van een diploma-aantekening jeugdzorgwerker is echter  ook echt noodzakelijk om je te kunnen inschrijven in het beroepsregister voor jeugdzorgwerkers. Vanaf 2014 wordt zo’n inschrijving verplicht, wil je in de jeugdzorg kunnen werken.

Welzijn Nieuwe Stijl

Welzijn Nieuwe Stijl (WNS) is een term die gemunt is door toenmalige staatssecretaris Jet Bussemaker. Het is de naam van een programma dat gericht is op de verbetering van de uitvoering van de WMO, in lijn met de visie waar die wet voor staat. WNS is niet zozeer een beroepsprofiel, maar geeft (door middel van acht bakens) gemeenten, welzijnsorganisaties,  beroepskrachten,  maar ook cliëntvertegenwoordigers houvast.  De brochure waarin een en ander beknopt uiteen wordt gezet vind je hier. Veel van de elementen van WNS komen terug in de beschrijving van de competenties  Maatschappelijke Ondersteuning in de branche Welzijn en Maatschappelijke Dienstverlening

Beroepscodes

www.nvmw.nl

Een beroepscode geeft aan voor welke waarden een beroepsgroep staat. De code geeft de collectieve beroepsnormen weer.  Een Code geeft, met name bij ethische dilemma’s, richting aan het beroepsmatig handelen en maakt aan cliënten en samenleving duidelijk waar een professional op aan te spreken is (NVMW, 2010). Een beroepscode wordt opgesteld door een beroepsvereniging. Phorza heeft in 2009 een beroepscode gepubliceerd. Het maatschappelijk werk kent al sinds 1962 een beroepscode, die in 2010 voor het laatst geactualiseerd is. Deze is niet te downloaden, maar wel in te zien .

Professionals die zich inschrijven in het beroepsregister onderwerpen zich aan tuchtrecht, hetzij op basis van de Phorza-code (als ze zich inschrijven als agoog) of van de NVMW-code (als ze zich als maatschappelijk werker registreren).  Voor jeugdzorgwerkers geldt een aanvullende beroepscode, omdat met name kwesties als geheimhouding en zelfbeschikkingsrecht van de cliënt in hun beroep soms anders liggen.

De eisen die de beroepscode kunnen soms botsen met de verwachtingen van een werkgever. Dat kan met name gaan wringen als in een bepaalde functie zowel maatschappelijk werkers of sociaal-pedagogisch hulpverleners (dus mensen die onder een van de beroepscodes vallen) als anderen werkzaam zijn. Daarbij kun je bijvoorbeeld denken aan de reclassering waar maatschappelijk werkers soms hetzelfde werk doen als hbo-juristen.

Samengevat:

Voor onze Academie zijn er dus twee relevante opleidingsprofielen. Beide zijn gebaseerd op het Grondslagendocument Vele Takken, Eén Stam.  Onder de paraplu van die opleidingsprofielen lijken zich nu allerlei uitstroomprofielen te ontwikkelen.

Beroepsprofielen kunnen opgesteld worden door een brancheorganisatie of door een beroepsvereniging en beschrijven de competenties en taken van een vakvolwassen beroepsbeoefenaar.  Soms doen ze dat voor een beroep, soms voor een sector en soms voor een specifieke functie op een bepaald niveau.

Een beroepscode beschrijft de waarden van waaruit een professional werkt en maakt inzichtelijk wat klanten en de samenleving van hem/haar kunnen verwachten met name als het gaat om waardegeladen onderwerpen