Heanig an

Als Twentenaren afscheid nemen zeggen ze “Heanig an” (waarbij de ea ongeveer uitgesproken wordt als een è). Heanig is niet exact te vertalen: het heeft een complexe betekenis die loopt van rustig en bescheiden naar klein. “Heanig an” is een advies: maak je niet te druk, stay cool. Maar ook: doe geen dingen die je vermogen te boven gaan. Heel wat anders dan het Dromen, Durven, Doen van de Ben Tiggelaars van deze wereld. Een kreet die ik laatst zelfs op de ruiten van een Rotterdams ROC gedrukt zag - tijdens een journaalitem over het dreigende faillissement van deze onderwijskolos.

Wie zich wel eens op Linkedin begeeft ziet dat de geest van Ben Tiggelaar over velen vaardig is. Mensen presenteren zichzelf als aanjager, inspirator of innovator. Of gewoon als Independent  Professional (wat doe je dan de hele dag?). En ze zijn nooit gewoon op zoek naar een baan, maar altijd naar een nieuwe uitdaging.

In Duitsland deed de Duits-Koreaanse filosoof Byung-Chul Han twee jaar geleden veel stof opwaaien met zijn essay De vermoeide samenleving. Hierin stelt hij dat de moderne samenleving zich kenmerkt door vrijwillige zelfuitbuiting. De externe autoriteit van de kapitalist is vervangen door de zelfopgelegde dwang om te presteren.  Met dat presteren geven  we zin aan ons leven.  Dat leven is een project en wij zij verantwoordelijk als het mislukt. De psychische aandoeningen van deze tijd - ADHD, depressie, burnout -  zijn het gevolg van een teveel aan positiviteit.

Byung-chul Han 
 © Merve Verlag Falk Hoffmann

 

Ik vind dat Han hiermee teveel zijn eigen milieu – dat van de zelfbewuste academicus – als uitgangspunt neemt. Als sociaal werker kwam ik dagelijks mensen tegen die hun leven helemaal niet als project, maar eerder zichzelf als speelbal zagen. Dan spreekt de analyse van Van Ewijk mij meer aan. Hij vindt dat de huidige complexe samenleving een groot beroep doet op de sociale en communicatieve vermogens van mensen. Niet iedereen bezit die in voldoende mate om zich staande te kunnen houden. Het is aan sociaal werkers om mensen te helpen de regie over hun eigen leven te hernemen, maar wel in een mate en een tempo dat bij ze past. Heanig an, dus.

P.S.

Zeg, die Van Ewijk, is dat eigenlijk een Tukker?

Byung-Chul Han. De vermoeide samenleving.  (vertaling Frank Schuitemaker). Uitgeverij Van Gennep, ISBN 9789461640710 (€ 6,95).